Zakrzepica żył głębokich (ZŻG, inaczej tromboza lub DVT) to niedrożność głębokich żył nóg wywoływana przez zakrzepy krwi. Wiązana jest z zespołem klasy ekonomicznej – schorzeniem powodowanym przez długotrwałe unieruchomienie np. w fotelu lotniczym klasy ekonomicznej. Dokładna liczba osób dotkniętych ZŻG i powiązaną z nią zatorowością płucną jest nieznana, choć w Stanach Zjednoczonych może to być nawet 900 000 osób (1-2 osoby na 1000) rocznie.
O zakrzepicy żył głębokich mówimy, gdy w żyle w głębi ciała powstaje skrzep krwi. Może powodować obrzęk i ból, chociaż często nie daje żadnych objawów. Zakrzepy powstają zwykle w nogach, pachwinach lub ramionach, a konsekwencje choroby mogą być długoterminowe.
Zakrzepy są niebezpieczne, ponieważ mogą oderwać się od żyły i przemieścić wraz z krwią do serca lub płuc, gdzie mogą zablokować przepływ krwi w głównych tętnicach i doprowadzić do potencjalnie śmiertelnej zatorowości płucnej.
Typowe objawy zakrzepicy żył głębokich to:
Częstym późnym powikłaniem ZŻG jest zespół pozakrzepowy. Również objawia się miejscowym obrzękiem, bólem, przebarwieniami i złuszczaniem się skóry, może też wywoływać owrzodzeń nóg.
Objawy ZŻG mogą wystąpić podczas długodystansowych lotów samolotem. Niskie ciśnienie w kabinie zwiększa tendencję do zalegania krwi w żyłach, a niska wilgotność obniża poziom płynów ustrojowych w organizmie. W rezultacie krew gęstnieje, zwiększając prawdopodobieństwo powstawania zakrzepów.
Poznanymi czynnikami ryzyka, zwiększającymi prawdopodobieństwo powstania zakrzepów, są przede wszystkim:
Najpoważniejszą konsekwencją zakrzepicy żył głębokich jest potencjalnie śmiertelna zatorowość płucna. Jeśli zakrzep oderwie się od żyły, może przemieścić się wraz z krwią do serca lub płuc, zablokować główne tętnice i doprowadzić do zgonu.
Objawami zatorowości płucnej są:
Możliwym późnym powikłaniem ZŻG jest także zespół pozakrzepowy (PTS). Obniża jakość życia chorego i może odbić się na jego życiu towarzyskim i zawodowym. U pacjentów z ciężkim PTS czasami występują nawet owrzodzenia żylne.
Zakrzepica żył głębokich należy do tych chorób układu krążenia, którym można skutecznie zapobiegać. Stosuje się różnorodne działania profilaktyczne, przede wszystkim należy w miarę możliwości wyeliminować czynniki ryzyka. Jeśli uważasz, że jesteś narażony na ZŻG z powodu przypadków tej choroby w rodzinie, swojego stylu życia lub stanu zdrowia, skonsultuj się z lekarzem. Upewnij się, że ma on pełne informacje o Twoim zdrowiu i przypadkach chorób żylnych w Twojej rodzinie. Porozmawiaj z lekarzem o metodach profilaktyki ZŻG, takich jak noszenie medycznych produktów uciskowych JOBST.
Jak można zapobiegać zakrzepicy żył głębokich?
Profilaktyka zakrzepicy żył głębokich obejmuje działania, które mogą przeciwdziałać tworzeniu się skrzepów krwi w naczyniach krwionośnych. Trzeba je stosować m.in. od razu po zabiegu chirurgicznym, który zwiększa ryzyko zachorowania głównie z powodu dłuższego ograniczenia ruchu pacjenta. Profilaktyka jest ważna także w przypadku częstych podróży samolotem, ponieważ siedzenie bez ruchu na ograniczonej przestrzeni niekorzystnie wpływa na krążenie krwi.
Ważną częścią profilaktyki ZŻG jest świadomość powszechnych czynników ryzyka i ich możliwe ograniczenie:
Punktem wyjścia dla profilaktyki ZŻG jest indywidualna ocena ryzyka. Uwzględnia ona czynniki związane z narażeniem (przebyte zabiegi chirurgiczne, urazy, ostre choroby oraz rodzaj ograniczeń ruchowych) i predyspozycją (czynniki odziedziczone i nabyte), a także ogólny stan zdrowia (wiek, masa, odwodnienie, choroby takie jak nowotwór, ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i ryzyko krwotoku).
Istnieje kilka sposobów na zapobieganie zakrzepicy żył głębokich. Jedną z nich jest noszenie produktów uciskowych, które pomagają zmniejszyć obrzęk tkanek i poprawić krążenie krwi. Pacjentom wysokiego ryzyka – np. osobom hospitalizowanym z krwotokami lub narażonym na silne krwotoki – zaleca się noszenie medycznych podkolanówek uciskowych (o sile kompresji od 15 do 30 mmHg) i stosowanie pełnej profilaktyki przeciwzakrzepowej. Medyczne produkty uciskowe są szczególnie polecane pacjentom z przeciwwskazaniami do przyjmowania leków przeciwzakrzepowych (antykoagulantów).
Osobom zagrożonym ZŻG zaleca się także noszenie produktów uciskowych podczas długich podróży. Działają szczególnie skutecznie w połączeniu z możliwą w podróży aktywnością, jak choćby chodzenie w przejściu samolotu czy ćwiczenia nóg.
Powszechną formą profilaktyki ZŻG jest także farmakoterapia. Stosowanie leków i produktów uciskowych można uzupełnić prostą techniką odpoczynku z nogami powyżej poziomu serca. Taka pozycja jest szczególnie polecana po operacji, ponieważ pomaga odciążyć nogi, zapobiega gromadzeniu krwi w żyłach nóg i wspiera prawidłowe krążenie.
