Stadia obrzęku limfatycznego

Układ limfatyczny to sieć naczyń i węzłów, która odprowadza nadmiar płynu z tkanek do krwiobiegu, transportując jednocześnie limfę – płyn tkankowy zawierający białka, komórki układu odpornościowego oraz odpady metaboliczne. Dysfunkcja tego systemu prowadzi do przewlekłego gromadzenia się płynu w tkankach, co skutkuje obrzękiem limfatycznym.

Zgodnie z definicją Międzynarodowego Towarzystwa Limfologicznego z 2016 r., obrzęk limfatyczny klasyfikuje się w czterech stadiach (0–3), w zależności od jego nasilenia i wpływu na organizm:

Stadium 0 – obrzęk jest jeszcze niewidoczny, mimo że przepływ limfy jest już upośledzony.
Stadium 1 – występuje miękki obrzęk, który zmniejsza się po uniesieniu kończyny.
Stadium 2 – obrzęk utrzymuje się mimo odpoczynku, a tkanka staje się twardsza (zwłóknienie).
Stadium 3 – znaczny, przewlekły obrzęk z deformacjami i zmianami skórnymi.

Bez leczenia obrzęk limfatyczny jest chorobą postępującą. Cztery stadia obrzęku limfatycznego są stopniowane w zależności od ich nasilenia i wahają się od niewidocznego (stadium 0) do ciężkiego (stadium 3).

Pracownik ochrony zdrowia oceni, zdiagnozuje i prawdopodobnie skategoryzuje stopień zaawansowania obrzęku limfatycznego, a następnie wspólnie z pacjentem opracuje odpowiedni plan leczenia. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym większe są szanse na zapobieganie postępowi choroby i zmniejszenie objawów obrzęku limfatycznego.

Rozpoznawanie obrzęku limfatycznego

Rozpoznawanie obrzęku limfatycznego opiera się na obserwacji charakterystycznych objawów, które mogą występować na różnych etapach choroby. Do najczęstszych symptomów należą uczucie ciężkości i napięcie tkanek w zajętej kończynie, a także ograniczenie ruchomości stawu skokowego i kolanowego.

Pacjenci mogą odczuwać ból przy ucisku oraz zauważyć skłonność do infekcji, a także trudno gojące się rany. Jednym z istotnych objawów jest także obecność wgłębień powstałych po ucisku skóry, które świadczą o obecności miękkiego obrzęku. W miarę postępu choroby dochodzi do zwłóknienia tkanki, co powoduje jej stwardnienie i utrudnia powrót do prawidłowej funkcji.

Wczesne rozpoznanie tych objawów pozwala na szybką diagnostykę i podjęcie odpowiedniego leczenia, zanim obrzęk stanie się widoczny i trudniejszy do leczenia.

Stadium 0

Stadium utajone lub subkliniczne

W tym stadium obrzęk nie jest widoczny ani wykrywalny podczas pomiarów kończyn, mimo że transport limfy jest już zaburzony. Stadium to może utrzymywać się przez miesiące, a nawet lata, zanim pojawią się jakiekolwiek objawy kliniczne. Dlatego niezwykle istotne jest uważne monitorowanie zagrożonego obszaru – nawet subtelne zmiany mogą świadczyć o rozpoczynającym się obrzęku. W razie ich wystąpienia należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, aby jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie.

Legs showing slight swelling around the ankles.

Stadium 1

Stadium łagodne

W tym stadium zaczyna się gromadzenie płynu w zajętym obszarze, co prowadzi do widocznego obrzęku. Dotknięta część ciała może wyglądać na opuchniętą, jednak uniesienie kończyny często powoduje jego częściowe lub całkowite ustąpienie. Obrzęk jest miękki, a po uciśnięciu skóry pozostaje widoczny dołek – objaw określany jako „obrzęk ciastowaty”.

Legs with moderate swelling, visible on the lower legs and ankles.

Stadium 2

Stadium umiarkowane

W tym stadium uniesienie kończyny rzadko przynosi ulgę – obrzęk utrzymuje się niezależnie od pozycji ciała. Początkowo można jeszcze zaobserwować wgłębienia po uciśnięciu skóry. Jednak w miarę postępu choroby wgłębienia zanikają, ponieważ w tkance podskórnej zaczyna odkładać się nadmiar tłuszczu, a skóra ulega zwłóknieniu i staje się twardsza (dochodzi do stwardnienia skóry). Obrzęk staje się bardziej widoczny i trudniejszy do odwrócenia.

Legs with severe swelling, pronounced skin folds, and deformity.

Stadium 3

Stadium ciężkie

W tym stadium występuje rozległy, przewlekły obrzęk, a tkanki są twarde i znacznie zwłókniałe – nie tworzą się już wgłębienia po uciśnięciu skóry. Pojawiają się wyraźne zmiany skórne, takie jak zgrubienia, przebarwienia, pogłębione fałdy skórne, złogi tłuszczowe oraz narośla przypominające brodawki. Skóra staje się podatna na uszkodzenia, które goją się powoli i zwiększają ryzyko infekcji, w tym nawrotowego zapalenia naczyń chłonnych (cellulitis).

Wczesne leczenie może pomóc w prawidłowym leczeniu. Zapobiega postępowi obrzęku limfatycznego, poprawia kształt kończyny i stan skóry oraz zmniejsza ryzyko infekcji. Twój stan może również powrócić do mniej poważnego stadium.

Poszerz swoją wiedzę

Jak samodzielnie zmniejszyć obrzęk limfatyczny

Trwały sukces leczenia obrzęku zależy od Ciebie. Zobacz, co możesz zrobić.

Postaw na świadomą samoopiekę

Stadia obrzęku limfatycznego