Zakrzepica żył głębokich

Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) to schorzenie polegające na tworzeniu się skrzepu krwi (zakrzepu) w jednej lub kilku żyłach położonych głęboko pod powierzchnią skóry. Najczęściej dotyczy żył kończyn dolnych – łydek, ud oraz miednicy – choć może wystąpić również w żyłach głębokich kończyn górnych. 

Zakrzepica żył głębokich stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, ponieważ skrzep może się oderwać i przemieścić do tętnic płucnych, prowadząc do zatorowości płucnej – stanu zagrażającego życiu.

Zakrzepica żył głębokich może wystąpić u każdego, jednak istnieją czynniki, które znacznie zwiększają ryzyko jej rozwoju. Do głównych mechanizmów sprzyjających zakrzepicy należą: 

• Uszkodzenie ściany żyły – naruszenie wewnętrznej warstwy naczynia (śródbłonka) może prowadzić do powstania skrzepu. 
• Zastój krwi – spowolnienie lub unieruchomienie przepływu krwi sprzyja jej krzepnięciu. 
• Nadmierna krzepliwość krwi – niektóre czynniki krwi (wrodzone lub nabyte) zwiększają skłonność do tworzenia zakrzepów. 

Najważniejsze czynniki ryzyka zakrzepicy żył głębokich to: 

• Długotrwałe unieruchomienie – np. podczas długich podróży samochodem lub samolotem, pracy siedzącej, hospitalizacji lub leżenia po operacjach. 
• Zabiegi chirurgiczne – szczególnie operacje ortopedyczne, brzuszne i onkologiczne, które zwiększają zarówno ryzyko urazu naczyń, jak i unieruchomienia. 
• Ciąża i okres połogu – rosnąca macica uciska żyły miednicy, a zmiany hormonalne sprzyjają krzepliwości. 
• Stosowanie doustnej antykoncepcji lub hormonalnej terapii zastępczej – preparaty zawierające estrogeny mogą podnosić ryzyko zakrzepicy. 
• Inne czynniki ryzyka: nadwaga, rak, palenie tytoniu, dojrzały wiek, predyspozycje genetyczne, stwierdzone w wywiadzie rodzinnym występowanie zakrzepicy żył głębokich.  

Zakrzepica żył głębokich może objawiać się w różny sposób, a jej symptomy często zależą od lokalizacji i rozległości zakrzepu. Do najczęstszych objawów należą: obrzęk kończyny (najczęściej nogi, rzadziej ramienia), ból lub tkliwość w miejscu zakrzepu, a także zaczerwienienie i ocieplenie skóry nad zajętą żyłą. Ból bywa nasilony podczas chodzenia lub ucisku. U części pacjentów może także wystąpić gorączka lub przyspieszone tętno. Warto jednak pamiętać, że Zakrzepica żył głębokich może przebiegać bezobjawowo lub z bardzo łagodnymi, niespecyficznymi dolegliwościami, co utrudnia jej wczesne rozpoznanie i zwiększa ryzyko groźnych powikłań, takich jak zatorowość płucna.

Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich opiera się na ocenie objawów klinicznych oraz wykonaniu odpowiednich badań diagnostycznych. W pierwszej kolejności stosuje się nieinwazyjne badanie USG metodą Dopplera, które pozwala na ocenę przepływu krwi w żyłach i wykrycie obecności skrzepliny. Kolejnym przydatnym testem jest oznaczenie poziomu D-dimerów – ich podwyższone stężenie może wskazywać na aktywne procesy zakrzepowe w organizmie. W przypadkach niejednoznacznych lub wymagających szczegółowej oceny struktur żylnych wykonuje się flebografię (venografię), czyli badanie kontrastowe żył, które uznawane jest za „złoty standard” w diagnostyce zakrzepicy żył głębokich.

• Zatorowość tętnicy płucnej: Zatorowość tętnicy płucnej jest stanem potencjalnie zagrażającym życiu. Występuje, gdy skrzep krwi w żyle głębokiej odrywa się i jest transportowany przez przepływ krwi do tętnic płucnych, gdzie blokuje ten przepływ. Typowe objawy to nagła duszność, przyspieszony oddech, przyspieszone tętno, ból w klatce piersiowej lub omdlenie. Zatorowość tętnicy płucnej wymaga natychmiastowego leczenia. 
• Zespół pozakrzepowy: Zespół pozakrzepowy jest długotrwałym powikłaniem zakrzepicy żył głębokich. Zakrzepy krwi mogą uszkodzić żyły, a tym samym zmniejszyć przepływ krwi, powodując ból i obrzęk nóg lub zmiany skórne, takie jak przebarwienia czy owrzodzenia. 

Noszenie produktów uciskowych może zapobiec zakrzepicy żył głębokich po zabiegu chirurgicznym lub w przypadku innych schorzeń, które zwiększają ryzyko zakrzepów krwi (profilaktyka zakrzepicy). Możesz również ograniczyć ryzyko dzięki utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, regularnym ćwiczeniom i ruchowi oraz rzuceniu palenia.