Stopnie ucisku w kompresjoterapii – co oznaczają i jak dobrać odpowiedni?

Kompresjoterapia to jedna z najskuteczniejszych metod wspierania krążenia żylnego i limfatycznego. Stosuje się ją zarówno profilaktycznie, jak i w leczeniu schorzeń takich jak przewlekła niewydolność żylna, żylaki, obrzęk limfatyczny, obrzęk żylny czy lipodemia.

Terapia polega na zastosowaniu kontrolowanego ucisku za pomocą specjalistycznej odzieży medycznej, która wspomaga odpływ płynów z tkanek, poprawia krążenie limfy i krwi żylnej oraz wspiera regenerację obszarów objętych obrzękiem.

Podstawą terapii są odpowiednio dobrane wyroby uciskowe – pończochy, podkolanówki, rajstopy czy bandaże – wywierające precyzyjny, stopniowany nacisk na kończynę. Dzięki temu ograniczają gromadzenie się płynów w tkankach, poprawiają przepływ krwi i limfy, łagodzą objawy oraz zmniejszają ryzyko nawrotu obrzęku.

Zanim jednak sięgniemy po produkty uciskowe, warto zrozumieć znaczenie prawidłowego doboru stopnia ucisku. To właśnie poziom kompresji – wyrażany w milimetrach słupa rtęci (mmHg) – decyduje o intensywności działania wyrobu i jego skuteczności w terapii lub profilaktyce.

Jaką rolę odgrywa prawidłowy stopień ucisku?

Prawidłowo dobrany stopień ucisku to fundament skutecznej kompresjoterapii, ponieważ wartość kompresji (mmHg) określa siłę, z jaką wyrób działa na układ żylny i limfatyczny. Odpowiednia klasa ucisku wpływa na zmniejszenie średnicy naczyń żylnych, przyspieszenie przepływu krwi oraz poprawę transportu limfy. Dzięki temu możliwe jest efektywne odciążenie przeciążonych naczyń, redukcja obrzęków oraz ograniczenie ryzyka powstawania zastojów.

Zbyt niski stopień ucisku nie wspiera prawidłowego przepływu krwi i limfy, przez co może nie przynieść zauważonych efektów lub jedynie minimalnie złagodzić objawy. Natomiast zbyt wysoki ucisk — zwłaszcza stosowany bez konsultacji medycznej — może powodować dyskomfort, uciskanie, a nawet nasilenie dolegliwości.

Optymalnie dobrana klasa kompresji pozwala dostosować intensywność działania do konkretnego problemu: profilaktyki niewydolności żylnej, terapii żylaków, leczenia obrzęku żylnego czy wsparcia przy obrzęku limfatycznym. To właśnie właściwy stopień ucisku sprawia, że odzież uciskowa może realnie wpływać na stabilizację tkanek, zmniejszenie objętości kończyny, poprawę krążenia oraz zapobieganie nawrotom obrzęku.

Dobrze dopasowane wyroby uciskowe są więc nie tylko elementem terapii, lecz jej kluczowym parametrem decydującym o skuteczności i bezpieczeństwie – zarówno u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami żylnymi i limfatycznymi, jak i u osób stosujących wyroby uciskowe profilaktycznie.

Jakie klasy ucisku stosuje się w kompresjoterapii?

Odzież uciskowa występuje w różnych klasach kompresji, a dokładne wartości i opis klas mogą się różnić w zależności od przyjętego standardu. Na przykład w Europie najczęściej stosujemy standard RAL, który dzieli odzież uciskową na cztery klasy – od łagodnego do bardzo silnego (I–IV) – a kompresję każdej odzieży podaje się w mmHg i dostosowuje do potrzeb medycznych:

Klasa I (18–21 mmHg)

• Stosowana profilaktycznie
• Pomaga przy uczuciu ciężkości nóg

• Zalecana w ciąży

• Wskazana podczas długich podróży

Klasa II (23–32 mmHg)

• Leczenie łagodnych i umiarkowanych żylaków
• Wskazana po zabiegach chirurgicznych

Klasa III (34–46 mmHg)

• Pacjenci z zaawansowaną przewlekłą niewydolnością żylną
• Pomocna przy obrzęku limfatycznym

Klasa IV (>49 mmHg)

• Ciężkie postacie chorób naczyniowych
• Wskazana przy masywnych obrzękach

Przypisanie konkretnej klasy ucisku do określonego stanu nie zawsze jest jednoznaczne. Decyzję o doborze poziomu ucisku podejmuje personel medyczny, kierując się stanem klinicznym pacjenta, jego tolerancją ucisku, obecnością innych schorzeń oraz indywidualnymi potrzebami.

Prawidłowy dobór klasy kompresji – a także rodzaju wyrobu, takiego jak pończochy, podkolanówki, rajstopy czy bandaże uciskowe – jest kluczowy dla skuteczności terapii, bezpieczeństwa i komfortu pacjenta.

Jak dobrać odpowiednią klasę ucisku w produktach kompresyjnych?

Dobór właściwej klasy ucisku powinien być zawsze indywidualny i opierać się na ocenie stanu klinicznego pacjenta, stopnia obrzęku, tolerancji ucisku oraz rodzaju schorzenia. W początkowej fazie terapii, a także przy obrzękach zmiennych lub niestabilnych, stosuje się bandaże uciskowe i systemy uciskowe, które pozwalają elastycznie dostosować nacisk do aktualnego stanu kończyny.

Po ustabilizowaniu obrzęku wprowadza się indywidualnie dobraną odzież uciskową – pończochy, podkolanówki lub rajstopy – zapewniającą stały i precyzyjny ucisk. Wyroby płaskodziane stosuje się przede wszystkim w obrzęku limfatycznym i lipodemii, zwłaszcza gdy kończyny mają nieregularny kształt lub choroba jest zaawansowana. Natomiast wyroby okrągłodziane rekomendowane są w przewlekłej niewydolności żylnej, leczeniu żylaków i łagodnych obrzęków.

Personel medyczny, najczęściej lekarz lub fizjoterapeuta, dokonuje pomiarów kończyny i dobiera klasę kompresji (I–IV) odpowiednią do stanu pacjenta. Przy wyborze uwzględnia się także aktywność fizyczną – osoby prowadzące siedzący tryb życia, pracujące fizycznie lub uprawiające sport mogą potrzebować specjalnego dopasowania wyrobu lub klasy ucisku.

Dla pacjentów z łagodnymi objawami lub stosujących terapię profilaktycznie zwykle wystarczają klasy I–II. W przypadku zaawansowanych żylaków, przewlekłych obrzęków żylnych lub limfatycznych stosuje się klasy II–IV, zawsze pod ścisłą kontrolą medyczną. Dobór klasy ucisku powinien być okresowo weryfikowany, aby uwzględnić zmiany w objętości kończyny i reakcję pacjenta na terapię.

Prawidłowo dobrana klasa ucisku, w połączeniu z odpowiednim typem wyrobu – płaskodzianym lub okrągłodzianym – zapewnia maksymalną skuteczność terapii, poprawia komfort noszenia i minimalizuje ryzyko powikłań. Dzięki temu odzież kompresyjna skutecznie wspiera regenerację tkanek, poprawia krążenie, redukuje obrzęk i zapobiega nawrotom choroby.

Jak wybrać odpowiedni produkt uciskowy i kiedy go stosować?

Wybór konkretnego produktu uciskowego powinien być zawsze dopasowany do rodzaju schorzenia, stopnia obrzęku oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Lekarz lub fizjoterapeuta pomoże określić odpowiednią klasę ucisku i rodzaj wyrobu – płaskodziany lub okrągłodziany – tak, aby terapia była skuteczna i komfortowa. Produkty uciskowe JOBST, dzięki zróżnicowanej ofercie, umożliwiają precyzyjne dopasowanie kompresji zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu obrzęków, żylaków czy przewlekłej niewydolności żylnej.